SOYUTMA

SOYUTMA

*MEP İşlərində Soyutma (Soğutma) Sistemləri Haqqında Məlumat*

MEP (Mechanical, Electrical, Plumbing) sistemlərində *soyutma (cooling)* mexaniki sistemlərin (HVAC) əsas komponentlərindən biridir. Soyutma sistemləri istənilən binada (yaşayış, ofis, sənaye, ticarət mərkəzləri) temperaturun və rütubətin optimal səviyyədə saxlanması üçün vacibdir.

1. Soyutma Sistemlərinin Növləri*
MEP layihələrində əsas soyutma üsulları aşağıdakılardır:
*A. Mərkəzi Soyutma Sistemləri*

1. *Split və Multi-Split Sistemlər*  
   - İç (evaporator) və xarici (kondenser) bloklardan ibarətdir.  
   - Kiçik və orta ölçülü binalar üçün uyğundur.  

2. *VRF/VRV Sistemləri (Variable Refrigerant Flow)*  
   - Bir xarici blok bir neçə daxili bloka qoşula bilər.  
   - Enerji səmərəlidir, böyük binalar üçün ideal həlldir.  

3. *Chiller Sistemləri*  
   - Su əsaslı soyutma sistemi (suyu soyudub fan-coil və ya AHU-lara göndərir).  
   - Böyük ticarət mərkəzləri, ofis binaları və sənaye obyektlərində istifadə olunur.  

4. *Qazanxanalı (Absorbsiyalı) Soyuducular*  
   - Elektrik əvəzinə istilik enerjisi ilə işləyir (geotermal, buxar və ya tullantı istiliyindən istifadə edir).  
   - Sənaye və böyük infrastruktur layihələrində tətbiq olunur.  

*B. Lokal Soyutma Sistemləri*
- *Pəncərə tipi və mobil kondisionerlar* (kiçik məkanlar üçün).  
- *Portativ evaporativ soyuducular* (quru iqlimli bölgələrdə effektivdir).  

*C. Alternativ Soyutma Üsulları*
- *Təbii havalandırma və passiv soyutma* (binanın dizaynı ilə temperaturun aşağı salınması).  
- *Geotermal sistemlər* (yerin sabit temperaturundan istifadə).  
- *Buzdan istifadə edən enerji saxlama sistemləri* (peak enerji tələbatını azaltmaq üçün).  

*2. MEP-də Soyutma Sistemlərinin Layihələndirilməsi*
- *Termal yük hesablaması*: Binanın izolyasiyası, günəş radiasiyası, insan və avadanlıqların yaratdığı istilik nəzərə alınır.  
- *Avtomatik idarəetmə*: Akıllı termostatlar, zonallıq sistemi və enerji monitorinqi.  
- *Enerji effektivliyi*: Yüksək COP (Coefficient of Performance) dəyəri olan avadanlıqlar, istilik geri qazanım sistemləri.  
- *Səs və vibrasiya nəzarəti*: Xarici kondenserlərin yerləşdirilməsi və səs izolyasiyası.  

*3. Quraşdırma və Texniki Tələblər*
- *Boruların izolyasiyası*: Kondensasiya və enerji itkisinin qarşısının alınması.  
- *Havalandırma kanalları*: Düzgün ölçüləndirilmə və hava axınının balanslaşdırılması.  
- *Refrigerant seçimi*: Ekoloji təsiri az olan maddələr (R32, R410A əvəzinə R290 kimi təhlükəsiz alternativlər).  

*4. Baxım və Təmir*
- *Filtrlərin təmizlənməsi* (aylıq/yıllıq baxım).  
- *Refrigerant səviyyəsinin yoxlanılması* və ola biləcək sızmaların aşkarlanması.  
- *Kompressor və fan motorlarının yağlanması*.  

*5. Standartlar və Normalar*
- *ASHRAE 90.1* (enerji səmərəliliyi standartları).  
- *Eurovent* və *AHRI* (avadanlıq performans sertifikatları).  
- *Yerli qaydalar* (Azərbaycanda tikinti normativləri və ekoloji tələblər).  

*Nəticə*
MEP-də soyutma sistemləri düzgün dizayn edildikdə və peşəkarlıqla quraşdırıldıqda uzunömürlü və enerjiyə qənaətcil olur. Layihələndirmədə *HVAC mütəxəssisləri, **termodinamika hesablamaları* və *yenilənə bilən enerji inteqrasiyası* əsas diqqət mərkəzində olmalıdır.